Oorlogsmonument Weerselo
Op de R.K. begraafplaats zijn de oorlogsgraven van de bemanning van het in Dulder verongelukte vliegtuig, de bemanning van het in Gammelke verongelukte vliegtuig en van de drie burgerslachtoffers:
Booijink, Gerhardus Johannes – militair † 10-05-1940 te Velp – 36 jaar
Hij werd ingezet bij de verdediging van de IJssellinie, waar hij in het Latumseveer op een landmijn liep en sneuvelde.
Welman, Bernardus Gerardus – verzet † 03-04-1945 te Almelo – 24 jaar
Hij werd op weg naar Saasveld door een vluchtende Duitser beschoten. Hij werd gevangen genomen, in de auto gesleurd en meegenomen naar Almelo waar hij aan de S.D. werd overgegeven. Midden in de nacht werd Bernard door hen meegenomen naar de Ootmarsumsestraat te Almelo. Hier werd hij de volgende morgen bij de garage van Konink dood gevonden met een schotwond in zijn rechterslaap.
Plegt, Bernardus Albertus – militair † 17-05-1942 te Reutum – 23 jaar
Hij raakte gewond tijdens gevechten op de Grebbeberg en is daaraan uiteindelijk bezweken. Hij behoorde tot de parochie Weerselo. Graf geruimd.
Elders begraven
Bekke, Johannes – militair † 05-07-1945 te Hainan, China – 31 jaar.
Hij was een zoon van rijksveldwachter Bekke. Hij kwam na de capitulatie in Japanse krijgsgevangenschap en werd als dwangarbeider naar het Chinese eiland Hainan verscheept. Hij is aan ondervoeding en uitputting overleden. Begraven Sai Wan War Cemetery te Hong Kong.
Hams, Hendrikus Albertus – pater † 27-11-1964 te Bafwasende, Kongo – 46 jaar.
Hendrik werd geboren op de grens van Rossum en Nijstad. Het gezin telde vier priesterzoons. Hij vertrok in september 1947 als missionaris naar de Kongo en werd later missieoverste te Bafwasende. Hij werd samen met tien andere missionarissen door de opstandelingen vermoord.
De April-meistaking van 1943
Nadat oud-militairen werden opgeroepen zich te melden voor de Duitse Arbeitseinsatz, volgde er uit protest een landelijke staking. Dit gebeurde op 29 april 1943 bij Stork en werd door meerdere fabrieken opgevolgd. Daarop werd op 30 april door de Duitsers het Standrecht afgekondigd, opdat er weer gewerkt zou worden. Op tegenwerking stond de doodstraf. Dit moest door de burgemeesters worden verspreid en opgeplakt zodat iedereen er kennis van kon nemen. Burgemeester Scholtens saboteerde de boel door te zorgen dat hij de hele dag afwezig was waardoor dit bericht niet verspreid werd.
Ook bij de zuivelfabrieken in Weerselo en Saasveld werd er gestaakt. Op 1 mei 1943 werd Burgemeester H.W.J. Scholtens samen met de directeur van de zuivelfabriek G.A.M. Bongers en de voorzitter J.H. Banierink opgepakt door de Duitsers in verband met deze staking. Ze werden meegenomen naar Hengelo en daar verhoord. Doordat het Standrecht niet was afgekondigd in Weerselo konden ze niet worden berecht en werden burgemeester Scholtens en Banierink 
weer vrijgelaten. Bongers weigerde een verklaring te tekenen, wat hij uiteindelijk onder protest wel heeft gedaan. Hij werd daarop nog drie weken opgesloten in het ‘Oranjehotel’, de beruchte gevangenis te Scheveningen. Deze tot voor kort onbekende gebeurtenis werd ontdekt in het met moeite ontcijferde dagboek van burgemeester Scholtens.
Het Stift te Weerselo
Het oude Raadhuis. Tijdens de oorlog was in het gebouwtje aan de rechterkant het distributiekantoor gevestigd. Op 11 juli 1944 werd er door het verzet een overval gepleegd. Er werden grote hoeveelheden bonkaarten en persoonsbewijzen buit gemaakt.
In augustus 1942 trouwde hier de Palestina-pionier Kurt Erich Moser. Hij werkte in Hasselo bij de familie Sanderman op het erve Leuvelt. Vader en zoon Sanderman waren de getuigen. Op de rechter foto meest links zijn zoon Reuven tijdens een bezoek.
In de Stiftshuizen waren sinds maart 1944 ruim 60 jongens tussen 12 en 15 jaar oud ondergebracht, evenals het personeel. Ze waren afkomstig van het jongensinternaat/doorgangshuis te Hoenderloo. Ze moesten geëvacueerd worden omdat de Duitsers hun internaat gevorderd hadden en werden op meerdere plekken ondergebracht, waaronder Het Stift. De laatste kinderen zijn in 1947 vertrokken.
Landkruis Beekdorp
Nieuweweme, Hermanus Johannes (Pater Plechelmus) † 22-11-1944 te Muntok, Indië – 31 jaar
Herman kwam uit een gezin met drie priesterzoons. Hij werd priester bij de Congregatie Priesters van het H.H. van Jezus. Hij werd in juli 1937 gewijd en vertrok in oktober 1938 als missionaris naar de missiepost van Biliton en Banka in Nederlands Indië. Hij kwam in Japanse krijgsgevangenschap en is daar aan alle ontberingen overleden. Begraven Nederlands ereveld Leuwigajah te Cimahi.
Herdenkingsbord Weerselo Bellinckhofweg
63e Squadron – Royal Canadian Air Force
- Op 21 september 1944 is na een luchtgevecht neergestort een jachtvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht
- Locatie: Beekdorp, noordelijk van de Bellinckhofweg aan de grens met Weerselo
- Type: Thunderbolt UN-C 42-26316 U.S. Army – Eight Air Force, Fighter Group 56 – 63e Squadron
- Doel: begeleiden bombardementen Market Garden
- Neergeschoten in gevecht met een Duits Focke Wulf jachtvliegtuig.
De piloot Second Lieutenant Cagle kwam hierbij om het leven.
Bemanning: Second Lieutenant Cagle, Oscar Lee jr., piloot, RCAF, O/824410 – 21 jaar
Begraven: Forest Hills Cemetery Woodlawn USA-AL
Verzet op erve De Pan / Juninck in Saasveld – Bellinckhofweg 10
De boerderij ‘de Pan’ was tijdens de oorlog het middelpunt van illegale activiteiten: er was een geheime zender aanwezig, het was een koeriersadres en ook werden in de buurt wapens gedropt voor het verzet. De boerderij was een veilige plek voor mensen die zich verborgen moesten houden. Nog steeds is goed te zien hoe beschut de boerderij moet hebben gelegen: het huis staat een eind van de weg af en werd vroeger omringd door bos en struikgewas.
Na de overval op Huize Lidwina in Zenderen werd het hoofdkwartier van het verzet ook naar de boerderij van Juninck verplaatst. Ook het Jedburghteam (Brinkgreve, Austin en Olmsted) werd hier ondergebracht. Dit heeft maar kort geduurd, van 24 september tot 12 oktober 1944. Doordat er steeds mensen langskwamen, viel de boerderij te veel op. Dat was extra gevaarlijk omdat de boerderij ook onderduikers verborg. Het hoofdkwartier werd verplaatst naar boerderij ‘de Koerdam’ te Enter. Een op 6 oktober gepland vertrek naar ‘Paus’ in Hezingen werd afgebroken, omdat daar net een overval had plaatsgevonden. Twee mensen van het Jedburghtean zijn tijdens de oorlog omgekomen.
- Brinkgreve, Hendrik – Jedburghteam † 05-03-1945 te Losser – 29 jaar
- Austin, John Patrick – Jedburghteam † 04-04-1945 te Hattem – 22 jaar
Ook werden hier piloten opgevangen en onderduikers verborgen, waaronder twee Joodse gezinnen uit Borne: de familie Lievendag en de familie Zilversmit. De joodse onderduikers waren niet voorzichtig genoeg. Ze kwamen vaak hun schuilplaats uit om op de boerderij naar Radio Oranje te luisteren. Ook liepen ze de weg af en dat viel op omdat ze er joods uitzagen. Al gauw wisten mensen dat er bij Juninck joden verborgen zaten. Daarmee brachten de onderduikers zichzelf in gevaar, maar ook de andere onderduikers en de onderduikgevers. Eind mei 1943 werden ze opgepakt en naar kamp Westerbork gebracht.
Isaac Lievendag † 04-06-1943 te Sobibor – 41 jaar- Julia Lievendag-de Winter † 04-06-1943 te Sobibor – 42 jaar
- Josefine Regina Lievendag † 04-06-1943 te Sobibor – 8 jaar
- Jacob Lievendag † 04-06-1943 te Sobibor – 7 jaar
Samuel Isaak Zilversmit † 11-06-1943 te Sobibor – 56 jaar- Mina Zilversmit-van Gelder † 06-07-1943 te Sobibor – 41 jaar
- Zelma Bertie Zilversmit † 06-07-1943-te Sobibor – 14 jaar
Verzet op erve Holtkamp in Saasveld – Drosteweg 31
Het erve Holtkamp van de familie Hesselink was een groot gebouwencomplex (nu verdwenen) waarin veel ruimte was voor onderduikers. Veilig verborgen tussen het hooi of achter een blinde muur konden de spoorwegmannen en andere onderduikers hier het einde van de oorlog afwachten, o.a. de Almelose officier van Justitie Mr. de Walle zat hier ondergedoken. Hij bereidde er in het geheim het politieorgaan voor dat in Twente, direct na de bevrijding, rust en orde zou moeten waarborgen. Hij was later betrokken bij de rechtszaak over de vliegveld-executies. Verder was het een trefpunt van de illegaliteit. Kolonel Hotz, de commandant van de B.S., hield hier de bijeenkomsten met de ondergrondse leiders in het gewest. Ook marechaussee Johannes Ebbers, tevens hoofd van de P.O.D. (Politieke Opsporingsdienst), was nauw betrokken bij allerlei illegale activiteiten. Johannes verongelukte in oktober 1945 op de motor in Doetinchem, waar hij in botsing kwam met een Canadese truck. Hij werd met alle eer begraven, begeleid door leden van de P.O.D. en N.B.S., zijn collega’s van de Marechaussee en ook vele vrienden en bekenden uit Weerselo, Saasveld en omgeving. Waaronder ook zijn trouwe vriend en helper in de Illegale strijd dhr. Hesselink van Erve Holtkamp. Dit zijn slechts twee van de vele adressen waar mensen werden opgevangen.
Ebbers, Johannes Hendrikus Franciscus – verzet † 10-10-1945 te Doetinchem – 27 jaar
Met de motor verongelukt in Doetinchem. Eind mei 1946 werd zijn kind doodgeboren, een dag later overleed zijn vrouw in het kraambed.
Kerk in Saasveld
Voor de kerk van Saasveld staat links een Plechelmusbeeld. Het is niet zo maar een Plechelmusbeeld, want wie goed kijkt ziet dat Plechelmus met één hand zijn mantel iets optilt en dat daaronder een klein knielend figuurtje is te zien met gevouwen handen.
Symbolisch wordt hiermee uitgebeeld, dat 1200 inwoners van Hengelo, uit de stad verdreven door zware bombardementen in de herfst van 1944, liefdevol werden opgevangen door de Saasveldse bevolking.
‘Hier vond de dakloze zijn thuis, hier werd de hongerige gespijsd, hier deed het volk zijn christenplicht, dus werd dit beeld hier opgericht.’
Bij de poort van het kerkhof ligt een gedenksteen ter nagedachtenis aan Bernardus Wegman, die bij gevechten rond de Grebbeberg is gesneuveld is, Een laatste groet van zijn wapenbroeders te Saasveld. Bernardus is op de Grebbeberg begraven.
Wegman, Bernardus Antonius – militair † 13-05-1940 te Rhenen – 21 jaar
School in Saasveld
Het laatste jaar van de oorlog werd de school gevorderd door de Duitsers. Later kwamen de Engelsen het gebouw bezetten. Er werd toen een tijdje les gegeven in de koeienstal van de familie Arkink. Er was maar één ruimte. Elke klas had ongeveer twee halve dagen per week les. Omdat er van het lesgeven tijdens het laatste jaar van de oorlog niet veel terechtkwam, is toen het begin van het schooljaar van mei naar augustus verplaatst.
Herdenkingsbord Weerselo Dulder-Zoeke Voortsweg
Vijf oorlogsgraven ‘Known unto God’
- Op 26 juni 1942 is hier na een luchtgevecht neergestort een bommenwerper van de Engelse (Canadese) Royal Air Force
- Locatie: Neergestort in de Zoeke te Dulder aan de Holscherdijk-Voortsweg
- Type: Handley Page Halifax B II
- Doel: In een vlucht met meer dan duizend vliegtuigen het bombarderen van de stad Bremen (Duitsland)
- Vertrokken op 25-06-1942 tegen middernacht van een oostelijk vliegveld in Engeland
- Neergeschoten om 02.00 uur door een Duits jachtvliegtuig
Alle bemanningsleden kwamen om het leven en zijn zonder identificatie op 28 juni 1942 begraven op de R.K. Begraafplaats te Weerselo. Op hun vijf graven staat ‘Known unto God’
Van twee identieke toestellen van het type Handley Page Halifax van het RAF squadron 102 en 76 is niet bekend waar ze zijn gebleven. Uit onderzoek blijkt dat waarschijnlijk het ene hier in Dulder is neergehaald en het andere in de Noordzee is neergestort. Het ene toestel had zes en het andere zeven bemanningsleden aan boord. Nog steeds wordt getracht de identiteit van de bemanning te achterhalen.
Schijnvliegveld in Saasveld
Een kale bunker aan de rand van een akker langs de Zandbongenweg. Dat is alles wat nog rest van het voormalige schijnvliegveld Saasveld. Dit schijnvliegveld bestond uit een bunker, houten imitatiehangars, een lange rij masten met rode en groene landingslichten en een namaak vliegtuig dat zich voortbewoog op rails, bediend door militairen vanuit de bunker.
De bedoeling was dat Engelse vliegtuigen daar de bommen zouden laten vallen, maar die waren al door het verzet gewaarschuwd dat het een schijnvliegveld betrof. Toch vielen er nog bommen, die door de Duitsers zelf waren gegooid. Voor de familie Pross aan de Bornsestraat had dit nare gevolgen, hun huis brandde daardoor af.
Crash Noorse Spitfire aan de Wolfsbergweg in Reutum
Op woensdag 29 december 1944 stegen rond tien uur ’s morgens vanaf een vliegbasis bij het reeds bevrijde Woensdrecht, twaalf jachtvliegtuigen van het type Supermarine Spitfire op. Ze waren van het Noorse no. 331 Squadron (Royal Norwegian Air Force, RNAF) en hadden de opdracht een gewapende verkenning uit te voeren boven Duits gebied, in de omgeving van Rheine. Drie van deze Spitfires van het type MK IX B kwamen die morgen neer in de gemeente Tubbergen. De derde Spitfire crashte hier op de hoek Agelerweg/Wolfsbergweg in Reutum. De piloot wist met hulp van derden te ontsnappen en onder te duiken. Hij heeft de oorlog overleefd.
Crash Lancaster in Fleringen
In de nacht van 12 op 13 juni 1943 crashte een AVRO Lancaster aan de Stouweweg te Fleringen. Van de 7-koppige bemanning zijn er vijf meteen overleden. Deze zijn begraven op de R.K. Begraafplaats te Reutum. Twee bemanningsleden ontsnapten aan de dood en wisten met behulp van het verzet de oorlog te overleven. Ze waren tijdelijk ondergedoken bij bakker Senger in Weerselo en zijn door de verzetsfamilie Brummelhuis uit Lemselo verder geholpen.
Herdenkingsbord Hengelo Hasseler Es – Weijinkshoek toen gemeente Weerselo
428e ‘Ghost’ Squadron – RAF Canada
- Op 13 mei 1943 is hier na een luchtgevecht neergestort een bommenwerper van de Royal Canadian Air Force – 428e Squadron RCAF
- Locatie: Neergestort in de Hasseler Es – Weijnksweg
- Type: Wellington – HE321 NA-Z
- Doel: bombarderen Stad Duisburg (Duitsland)
- Vertrokken op 12 mei 1943 om 23.42 uur van RAF bases Dalton, Yorkshire111/NJG 1
- Neergeschoten op 13 mei 1943 om 02.16 uur door Hauptmann August Geiger in een Messerschmitt
Alle vijf bemanningsleden kwamen om het leven en zijn begraven op de R.K. Begraafplaats te Deurningen.
- Flying Officer Baumgarten, Raymond Lamport, navigator, RCAF, J/14523 – 24 jaar
- Flight Sergeant Hatch, Alan Edgar, piloot, RCAF, R/120614 – 21 jaar
- Flight Sergeant Hildreth, Charles Clifford, boordschutter, RCAF, R/145781 – 21 jaar
- Flight Sergeant Horwood, Douglas Ray, bommenwerper, RCAF, R/127814 – 24 jaar
- Sergeant Leven, William, marconist/boordschutter, RAF, 1077731 – 20 jaar
Monument de Preak op het Hesselder nu Borne – Mekkelhorstweg
Dit monument herinnert aan één van de meest tragische oorlogsgebeurtenissen in Twente. Dicht bij deze plek landde op 19 november 1944 tegen het middaguur een parachutist. Omdat hij aan de Duitse bezetter wist te ontkomen, werden diezelfde dag ter plaatse zes mensen in gijzeling genomen. Toen hij onvindbaar bleef nam de bezetter wraak en werd ’s avonds, naast het gemeentehuis in Borne, de 23-jarige Bornse jongen Jan Vonk doodgeschoten.
Bijna een week later, op 25 november 1944, toen de ‘vermiste vlieger ’nog niet terecht was, maakten de Duitsers hun dreigement waar en executeerden drie mannen op deze plek, de plek waar de parachute was neergekomen. De ‘vermiste vlieger’ kon 46 jaar na dato worden getraceerd als H.J.S (Jimmy) Taylor, voormalig Spitfire-piloot uit Leeds. Hij had op 19 november 1944 zijn toestel moeten verlaten vanwege een motordefect.
Deze buurtschap ‘Het Hesseler’ behoorde toentertijd tot de gemeente Weerselo. Door een grenswijziging in 1971 maakt het gebied nu deel uit van de gemeente Borne. In de nieuwbouwwijk ‘De Veste’ in de Bornsche Maten zijn straten naar hen vernoemd.
- Boomkamp, Johannes Gerardus † 25-11-1944 op Het Hesselder – 32 jaar
- Dijk van, Piet sr. † 25-11-1944 op Het Hesselder – 56 jaar
- Roetgerink, Hendrikus Franciscus † 25-11-1944 op Het Hesselder – 29 jaar
Ze zijn begraven op de Gemeentelijke Begraafplaats te Borne
Hasselo Erve Leuvelt nu Hengelo – Bartelinkslaantje 17 nu zorgboerderij
Op erve Leuvelt, toen nog Hasselo, woonde en werkte de Joodse Kurt Erich Moser bij de familie Sanderman. In de gemeente Weerselo, vooral in Hasselo, hebben tussen 1934 en 1942 veel Palestina-pioniers gewoond. Ze waren grotendeels ondergebracht bij Nederlands Hervormde boeren. De meeste boerderijen waar ze waren onderbracht zijn helaas verdwenen. Palestina-pioniers waren Joodse jongeren die zich door het volgen van een agrarische opleiding voorbereidden op migratie naar het toenmalige Palestina. Daarvoor liepen ze stage als landbouwersknecht. Van de in totaal 36 Palestina-pioniers, die in de gemeente Weerselo hebben gewoond, hebben er 25 de oorlog overleefd. Dit mede dankzij het feit dat ze jong, sterk en goed georganiseerd waren.
Op erve Koekoek bij de familie ter Haar in Hasselo (boerderij verdwenen) verbleef toen ruim anderhalf jaar de Palestina-pionier Max Windmüller. Max sloot zich aan bij het verzet en werd een prominent lid van de Westerweelgroep. Hij was belast met de contacten tussen de groep in Nederland en de groepen in Frankrijk. Max verlegde zijn arbeidsterrein steeds meer naar Frankrijk. Onvermoeibaar reisde hij tussen Holland, België, Bretagne, Parijs en Zuid-Frankrijk. Al doende wist hij een honderdtal jonge mensen op weg te helpen naar de vrijheid. Dit heeft hij uiteindelijk met de dood moeten bekopen. Hij werd opgepakt en kwam in verschillende concentratiekampen terecht. Tijdens een dodenmars werd hij doodgeschoten, zo stierf hij één dag voor de bevrijding van deze groep gedeporteerden in Winklarn, Kreis Cham.
Palestina-pioniers in de gemeente Weerselo
Vliegveld Twente – Weerselo
Na de bezetting werd het vliegveld met enige honderden ha uitgebreid zodat ook de gemeente Weerselo er bij betrokken werd. Er moesten huizen en boerderijen worden afgebroken. Er werden startbanen en rolbanen aangelegd. Ook werden er hangars gebouwd. In juni 1941 landden de eerste oorlogsvliegtuigen. In september 1941 was het vliegveld zover gereed gekomen, dat de eerste bommenwerpers met groot motorgeronk vertrokken. In 1943 moesten in de marke Deurningen weer veel mensen huis en hof verlaten en uitwijken naar andere plaatsen.
Op 15 augustus 1944 werd het vliegveld zwaar gebombardeerd. Er vielen veel bommen en fosforbommen, deze veroorzaakten hevige branden op het vliegveld waardoor veel gebouwen werden vernield en de startbanen onbereikbaar werden. Er vielen ook bommen buiten het vliegveld namelijk in het Oosterveld en op het erve Beuvink en het naastgelegen erve de Munnink. Op beide erven vielen 23 bommen. Als door een wonder gebeurden er geen persoonlijke ongelukken. Op het vliegveld zelf werden tientallen Duitse soldaten gedood en gewond. Op het moment van het bombardement was men nog volop met de uitbreiding van het vliegveld bezig. Op zaterdag 24 maart 1945 werd het vliegveld voor de laatste keer gebombardeerd. Met enorm veel schade door de hevige branden en ontploffingen was dit voor het vliegveld de genadeslag. Het Oosterveld, Knollerveld en Schniedersveld behoren nu nog tot de gemeente Dinkelland. De grond van het vliegveld zelf is bij de overgang naar de fusiegemeente Dinkelland bij de gemeente Enschede gekomen.
Massa-executies op vliegveld Twente
De Duitsers hebben het vliegveld Twente tijdens de oorlogsjaren in bezit genomen en uitgebreid. Voor de mensen, veelal boeren, die hun boerderij of woning moesten verlaten voor deze uitbreiding was het een vreselijke tijd. Na de oorlog is gebleken dat het vliegveld ook een plek was om mensen te laten verdwijnen. Om hoeveel personen het gaat is niet bekend omdat er nog steeds mensen vermist zijn. Zij kunnen weggevoerd zijn naar de beruchte kampen of gefusilleerd zijn op het vliegveld en begraven in een bomkrater.
Naar aanleiding van een bekentenis van de opgepakte S.D.-leider Schöber is men in oktober 1947 op zijn aanwijzing gaan zoeken op het vliegveld Twente. Op de aangewezen plek zouden de in de oorlog door de Duitsers gefusilleerde Nederlanders zijn begraven. De plek bevond zich in een uithoek van het vliegveld een eind van de Weerseloseweg. Dit gebied behoorde toen tot de gemeente Weerselo. Het betreft een weiland omgeven door prikkeldraad, ver weg van de gebouwen op het vliegveld. Deze plek was omgeven met ruïnes van door de geallieerden gebombardeerde onderkomens. Toeval wil dat de plekken waar de slachtoffers zijn gevonden niet zijn gebombardeerd in maart 1945.
De Dienst Identificatie en Berging uit Amersfoort onder leiding van Kapitein J. Haverman is met behulp van peilstokken gaan zoeken. Aan de hand van de geur konden ze bepalen of er lichamen lagen begraven. Deze Dienst werd later geholpen door mensen van de Illegaliteit die zorgden voor de afbakeningen en het graven van sleuven. De gevonden lichamen werden voor identificatie naar Amersfoort gebracht en de bevolking werd opgeroepen vermissingen en belangrijke kenmerken door te geven. De eerste lichamen die gevonden zijn, waren van drie mannen en drie vrouwen. Hun vondst werd als volgt beschreven: ze lagen over elkaar heen op 1,5 meter diepte begraven. De kledingstukken waren nog goed te herkennen. Eén vrouw droeg een bontmantel en een mannelijk slachtoffer een blauwe werkbroek. Ook een bepaalde sjaal was nog in goede staat.
Toen bekend werd dat er slachtoffers waren gevonden gingen de procureur-fiscaal Mr. W. L. de Walle, burgemeester M. van Veen van Enschede en commissaris van Politie T.J. van de Wal naar de betreffende plek. Uiteindelijk werden 12 lichamen opgegraven waarvan één persoon niet geïdentificeerd is. Deze personen werden in oktober 1948 naar aanleiding van een beschikking van de Rechtbank van Almelo ingeschreven in het overlijdensregister van Enschede. De vader van Geert Schoonman diende een officieel verzoek in om het overlijden van zijn zoon in het overlijdensregister van de gemeente Weerselo bij te schrijven.
* Op 30 juli 1944 was het ‘Niedermachungsbefehl’ ingevoerd. Hitler bepaalde dat vanaf die datum alle vorm van rechtspraak kwam te vervallen en iedereen die zich schuldig maakte aan enig verzet zonder rechtspraak kon worden gedood.
De volgende personen zijn hier gefusilleerd:
foto’s: Denneboom, Evers, Haeck. Gerrit Hulsbeek, Jannes Hulsbeek, Schoonman en van Weeren.
- Coevorden van, Herman – Joods † 27-09-1944 te Weerselo – 19 jaar
- Denneboom, Eduard – Joods † 27-09-1944 te Weerselo – 54 jaar
- Evers, Bernard – verzet † 12-10-1944 te Weerselo – 32 jaar
- Haeck, Jules – verzet † 07-10-1944 te Weerselo – 50 jaar
- Hulsbeek, Gerrit Cornelis Hendrik – verzet † 07-10-1944 te Weerselo – 34 jaar
- Hulsbeek, Jannes – verzet † 19-10-1944 te Weerselo – 25 jaar
- Meijers-Spier, Jeanette – Joods † 27-09-1944 te Weerselo – 32 jaar
- Schoonman, Geert – verzet † 12-10-1944 te Weerselo – 27 jaar
- Wolff-Maschke, Hedwig – Joods † 27-09-1944 te Weerselo – 71 jaar
- Zuiden van-ten Brink, Rika – Joods † 27-09-1944 te Weerselo – 50 jaar
- Zwarts, Hessel – verzet † 19-10-1944 te Weerselo – 26 jaar
- Onbekende man † 27-09-1944 te Weerselo – man
De onbekende man werd na verder onderzoek in augustus 2022 alsnog geïdentificeerd als de 35-jarige Gerrit Abraham van Weeren.
De bevrijding
Op twee april, 2e Paasdag, kwamen ’s morgens omstreeks kwart voor negen de eerste Engelse tanks vanuit Enschede via Frans op de Bult richting Oldenzaal rijden. De bevrijding ging nog niet zonder slag of stoot, want tussen Hengelo en Frans op de Bult boden enkele Duitsers nog wat tegenstand. Het gevolg was dat café Pentrop in Klein Driene afbrandde en de woningen van de families Voorhuis, Wigbold, en Oude Blenke, bijgenaamd ‘Huultoon’ in Hasselo ook in vlammen 
opgingen.
De waarschijnlijk daarbij omgekomen vijf Duitse militairen werden tijdelijk op diverse plekken in Deurningen begraven, evenals de op het landgoed van Tattersall aan de Oude Deventerweg gecrashte piloot. Ze werden in juli 1948 herbegraven op de Duitse Oorlogsbegraafplaats Ysselsteyn in Limburg.
Joodse onderduiker omgekomen – Hengelosestraat 4
Op boerderij Busscher van de familie Bouwman was tijdens een groot deel van de oorlog het Joodse echtpaar Aron en Martha Cohen ondergedoken. Hun zoontje werd hier in maart 1945 geboren. Aron Cohen raakte kort voor de bevrijding gewond tijdens een beschieting en is enkele dagen later in Hengelo overleden.
Cohen, Aron Alfred – † 06-04-1945 te Hengelo – 40 jaar
Verzet op erve Jonkman in Deurningen – Hengelosestraat 7
De familie Kooiker was zeer actief in het verzet. Ze boden jonge ontvluchte krijgsgevangen onderdak en begeleidden hen op weg naar de vrijheid. Minstens 150 Franse krijgsgevangenen, geallieerde piloten, gedeporteerde Russen, Italianen en Joegoslaven hielpen ze om aan de Duitsers te ontsnappen. Herman en Johan Kooiker ontvingen voor hun hulp van generaal de Gaulle een hoge Franse onderscheiding.
Gesneuveld tijdens voedseltransport – Hengelosestraat
Hoekman, Klaas † 20-03-1945 te Weerselo – 39 jaar
Klaas woonde in Oldenzaal, hij was chauffeur bij de firma van der Lied. Hij sneuvelde toen een Amerikaans jachtvliegtuig zijn vrachtwagen, waarmee hij levensmiddelen wilde halen, onder vuur nam. Begraven te Oldenzaal. Vader van drie kinderen.
Afweergeschut in de Deurninger Es.
In het voorjaar van 1943 arriveerden grote vrachtwagens met materialen en werden in de Deurninger Es barakken gebouwd. Daarna werd het luchtdoelgeschut een zogenaamde Flak geplaatst. Ook een zoeklicht en een radarinstallatie maakten deel uit van de batterij. De Duitsers probeerden met het geschut het vliegveld Twente tegen luchtaanvallen te beschermen en geallieerde vliegtuigen neer te halen. De barakken en het geschut stonden op hoog bouwland aan de oostkant van de huidige Wiefferweg. De luchtactiviteiten van de geallieerden namen in de tweede helft van de laatste Wereldoorlog steeds meer toe en vanaf die tijd werd er zowel overdag als ’s nachts geschoten. Deurningen en omgeving hebben twee jaar lang veel slapeloze nachten gekend.
Bombardement tussen de kerk en Kaamps
In de nacht van 12 op 13 juni 1944 (Pinksteren) viel in Deurningen een zeer zware bom tussen de boerderij Kaamps en de kerk. Het gevolg was veel glasschade en gebroken dakpannen. Vooral de kerk heeft daarbij veel schade opgelopen. De klok bleef op 02.34 uur staan, het moment van de inslag.
Oorlogsmonument Deurningen
R.K. Begraafplaats Deurningen
Naast de bemanning van het in Hasselo verongelukte vliegtuig zijn hier begraven:
Vasterink, Gerardus Albertus – militair † 21-05-1940 te Soest, Duitsland – 31 jaar
Hij werd na de Meidagen 1940 als krijgsgevangene weggevoerd naar Duitsland, waar hij is overleden. Hij werd begraven op de R.K. Begraafplaats te Deurningen. Zijn zus Marie overleed in 1944 bij het grote bombardement op Hengelo en is daar begraven.
Volmer-Damer, Johanna Tonia Maria † 11-12-1944 te Deurningen – 45 jaar
Zij kwam om bij een bominslag bij hun huis, haar man raakte hierbij zwaargewond. Ze was moeder van tien kinderen. Graf geruimd.
Oude Lenferink-Damhuis, Geziena Maria † 01-01-1945 te Hasselo – 43 jaar
Zij woonde bij de spoorlijn en is omgekomen tijdens beschietingen door geallieerde vliegtuigen op Duitse treinen. Ze was sinds 1944 weduwe en moeder van dertien kinderen, de jongste werd na het overlijden van haar man geboren. Graf geruimd.
Nijkrake, Geziena Theresia† 07-06-1945 te Oldenzaal – 24 jaar
Sien was geboren in Deurningen en werkte in Oosterbeek. Tijdens een familiebezoek in verband met de bruiloft van haar broer is ze in Oldenzaal dodelijk verongelukt toen ze tussen een colonne Engelse wagens probeerde over te steken. Graf geruimd.
Elders begraven
Aarninkhof, Geziena Geertruida – Zr. Symphorosa † 20-01-1945 te Muntok-Bangka, Indië – 33 jaar
Ze trad evenals haar zus Susanna (Zr. Ludana) in 1935 toe tot de orde der Franciscanessen te Denekamp. Ze vertrokken in juli 1939 als missiezuster in de medische zorg naar de missiepost te Pringsewu op Zuid-Sumatra. Ze is in een Japans interneringskamp overleden. Haar zus overleefde de kampen. Begraven Nederlands Ereveld Leuwigajah te Cimahi.
Hahn, Wouterus – militair † 02-08-1949 te Semarang, Indië – 23 jaar
Hij was student medicijnen. Na twee keer uitstel wegens zijn studie kwam hij alsnog in militaire dienst. Tijdens de tweede politionele actie zijn ze met hun legertruck bij Kali Bening in een hinderlaag gelopen, waar ze werden beschoten. Wouter en zeven andere militairen zijn hierbij gesneuveld. Begraven Nederlands ereveld Candi te Semarang.
Jonkman, Gerardus Antonius – militair † 04-09-1943 te Hindato, Thailand – 34 jaar.
Hij was onderwijzer en is in 1930 met zijn vrouw naar Indië vertrokken. Hij werd hoofdonderwijzer aan de Europese school te Poerwokerto en later schoolhoofd te Batavia. Hij kwam na de capitulatie in Japanse krijgsgevangenschap en later in een Thaikamp. Hij werd als dwangarbeider ingezet bij de bouw van de beruchte Birmaspoorweg en is te Hindato aan uitputting bezweken. Begraven Kanchanaburi War Cemetery in Thailand.
School in Deurningen
De school was toen nog aan de weg Deurningen-Weerselo. Zeven keer moesten de leerlingen de school uit, vijf keer voor de Duitse bezetters en twee keer voor de Engelse bevrijders. Lessen in parochiehuis en cafés konden niet verhinderen dat een jaar onderwijs verloren ging. Leerlingen die in de Tweede Wereldoorlog de school bezochten, missen allemaal 1944 in hun rapportboekje.
Boerderij Spekhorst afgebrand – Oldenzaalsedijk 14
De boerderij van de familie Spekhorst op erve Freersboer werd op 6 oktober 1944 door twee dronken S.S.’ers moedwillig in brand geschoten.
Dood van een onderduiker op erve Escher – Gammelkeresweg 15, Weerselo
Op erve Escher bij de familie Arkink was de verzetsman Chris Vagevuur uit Enschede ondergedoken. Hij was aangesloten bij de Katholieke verzetsgroep van kapelaan Piet van den Brink te Enschede. Deze groep regelde onderdak voor onderduikers. Ze hebben zo’n 500 onderduikers geholpen. Ook waren ze actief bij de hulp aan Franse krijgsgevangenen.. Dergelijke verzetsactiviteiten bleven bij de bezetter niet onopgemerkt. Chris stond op de lijst der gezochten. Op advies van zijn toenmalige Commandant dook hij onder. Hij werd bij een huiszoeking ontdekt en tijdens zijn vluchtpoging door een beruchte landwachter neergeschoten, waarna hij kort daarna overleed. De dader werd hiervoor later veroordeeld.
Vagevuur, Christianus Wilhelmus – verzet † 22-11-1944 te Gammelke – 25 jaar. Begraven te Enschede.
Omgekomen bij een experiment met munitie
Mazeland, Marinus Theodorus † 06-03-1945 te Oldenzaal – 19 jaar
Marinus woonde in Oldenzaal. Hij was ondergedoken aan de Postweg te Saasveld. Hij is overleden na een experiment met een lichtbom aan de Saterslostraat te Gammelke. Met drie vrienden werd door het aanleggen van een hooispoor een lont gemaakt naar de bom toe. Het aansteken lukte niet, maar bij het naderen van de bom ontplofte deze alsnog. Marinus raakte zwaar gewond en is in het ziekenhuis overleden. Begraven te Oldenzaal.
Verzet op erve Dunn-Meijer in Lemselo – Lemseloseveldweg 2
Bij de familie Brummelhuis op erve Dunn-Meijer was het sinds 1941 een broeinest van verzet en een trefpunt van de illegalen. Ze waren actief bij de opvang van Franse krijgsgevangen. De meesten van hen kwamen uit het kamp te Bathorn bij Lingen. Ze kregen van het Franse Roode Kruis pakketten waarin een routekaartje verstopt zat. Hierop stond de route aan gegeven naar Rossum, naar Jan Vos van de winkel en naar Bossink van de melkfabriek. Daar werden ze onder andere door de familie Brummelhuis opgehaald, aan papieren geholpen en met de trein naar Tilburg gebracht. Ook enkele piloten werden opgevangen en op weg geholpen, zoals de piloten die bij bakker Senger verstopt waren. Ook waren ze in actief bij de wapendroppings. Zo haalde Johan Brummelhuis na zo’n dropping de wapens op bij Mollink in Tilligte. Nadat leden van de verzetsgroep van Denekamp uit de gevangenis te Denekamp waren ontsnapt, hielden ze zich deels schuil bij Brummelhuis. Piet Goorhuis is later met een dochter van Brummelhuis getrouwd.
Herdenkingsbord Lemseloseveldweg 9
- Op 23 maart 1945 is hier na een luchtgevecht neergestort een jachtvliegtuig van de Royal Canadian Air Force – 406e Squadron RCAF
- Locatie: Neergestort te Gammelke – Deurningerstraat/Postweg
- Type: Havilland DH, 98 Mosquito NF-Mk – MM744 HU-G
- Doel: Verkenningsvlucht boven Twente – Duitsland
- Neergeschoten op 23 maart 1945 om 22.15 uur
De twee bemanningsleden kwamen om het leven en zijn op 27 maart begraven op de R.K. Begraafplaats te Weerselo.
- Flying Officer Allen, Reginald Arthur Henry (Reggie), navigator, RCAF, J/85623 – 23 jaar
- Flying Officer Kilpatrick, William Frederick (Bill), piloot, RCAF, J/86304 – 23 jaar
School in Lemselo
Ook deze school werd vanaf september 1944 bezet door de Duitsers. Na de bevrijding gebruikten de geallieerden de school tot eind augustus 1945. Omdat in de school geen les kon worden gegeven, werd in het kippenhok van Lansink op Hilbert les gegeven.
Ook werden er heel veel soldaten ondergebracht in de boerderijen van Laans, Peterman en Bergman. Bij Maatman was de centrale keuken. Bij Laans zaten zo’n 50 Fallschirmjäger. De hoge heren in de woonkamer en de soldaten op de deel. Veel jonge jongens nog, sommigen amper 16 jaar. Soms huilend op de deel omdat ze heimwee hadden en graag naar huis wilden. Op 21 november zijn ze daar vertrokken, slechts enkelen hebben het Ardennenoffensief overleefd.
Omgekomen op de Lemseler Esch
Hier vond op Bevrijdingsdag een tragische gebeurtenis plaats. De B.S.’ers Gerard Wolbers en Jan Nijhuis (Roosboer) kwamen op de terugweg vanuit Oldenzaal op de Lemseler Esch Gerard Nijhuis en Gerard Bekhuis tegen, die vanuit Saasveld op weg waren naar Oldenzaal. Ze liepen, komend van Stoolhuis, op de Lemseler Esch toen er op de Lemselosestraat een auto met vluchtende Duitsers langsreed. Er werd meteen op hen geschoten. Jan Nijhuis heeft nog teruggeschoten maar werd daarna zelf geraakt. Hij vluchtte gewond naar een boerderij. Gerard Bekhuis rolde bliksemsnel in een sloot. Gerard Wolbers werd door zijn keel geschoten en was op slag dood. Gerard Nijhuis raakte zwaargewond door een zogenaamde dumdumkogel en overleed uiteindelijk aan de gevolgen hiervan.
Wolbers, Gerardus Johannes Hendrikus – verzet † 02-04-1945 te Lemselo – 21 jaar. Begraven te Oldenzaal.
Nijhuis, Gerardus Bernardus † 30-07-1949 te Enschede – 46 jaar. Begraven te Enschede.
Herdenkingsbord Lemselo Kemperdijk
- Op 8 maart 1944 is hier na een luchtgevecht neergestort een jachtvliegtuig van de Amerikaanse luchtmacht
- Locatie: Neergestort te Lemselo Bentertsteeg-Kemperdijk
- Type: Lockheed P-38 42-67223 Army Air Forces 364 Fighter Group – 383e AAF Fighter Squadron
- Doel: begeleiden van bombardementen naar Duitsland
- Neergeschoten op 8 maart 1944 om 16.30 uur
Bemanning: Second Lieutenant London Kenneth F., piloot, USAAF, O/743350 – 25 jaar
De piloot Second Lieutenant London raakte hierbij gewond en werd gevangen genomen. Hij overleed in Duitse krijgsgevangenschap op 16 juni 1944. Begraven: Golden Gate National Cemetery, San Bruno, California, USA
Oorlogsmuseum John Postel – Ootmarsumsedijk 18
Ook Jan Lotgerink aan de Roepenbeltweg 6a heeft veel van de oorlog verzameld.
Wim Polak ondergedoken in Rossum – Tiethofweg 10
De Joodse Wim Polak zat hier sinds november 1942 ondergedoken.
Na de HBS wilde hij economie studeren aan de Universiteit van Amsterdam, maar de toelating van joodse studenten tot de universiteit was sinds februari van dat jaar beperkt. Een verzoek tot toelating werd dan ook afgewezen. In plaats daarvan volgde hij privélessen bij de latere hoogleraar S. Kleerekoper. Die was van mening dat Wim een baan moest zoeken, al was het maar in naam: ‘Dat gaat nooit goed, jullie worden allemaal opgepakt, de werklozen het eerst.’ Wim werd daarom, zij het alleen in naam, bontwerker bij het bedrijf van een vriend van zijn vader. Want: ‘Onderduiken, daar hebben wij geen geld voor’, zei zijn vader. Op 2 oktober 1942 werd Wim samen met zijn moeder (zijn vader was eerder die dag al opgepakt) naar het hoofdkwartier van de S.D. gebracht. Hij werd vrijgesteld van Arbeitseinsatz, na de inval in de Sovjet-Unie kon geen bontwerker gemist worden.
Hierna besloot Wim Polak onder te duiken. Zo kwam hij terecht bij de familie Ernst op erve Triller in Rossum. Zijn oom en tante met hun dochter waren hier al eerder ondergedoken. Wim hield hij zich hier tweeënhalf jaar schuil, zijn tijd grotendeels lezend doorbrengend. Hij ontmoette er Jo van ’t Kruijs uit Amsterdam, die hem studieboeken kwam brengen. Ze werden verliefd en trouwden in 1947. Polak was burgemeester van Amsterdam van 1972 tot 1983. Daarna werd hij lid van de Raad van State. Hij overleed in 1999.
Herdenkingsbord Rossum hoek Haarstraat – Bentertsteeg
- Op 13 mei 1943 is hier na een luchtgevecht neergestort een bommenwerper van de Royal (Canadian) Air Force – 106e Squadron RAF
- Neergestort te Rossum – Haarstraat/Bentertsteeg
- Type: AVRO Lancaster Mk.1 – R5611 ZN-D
- Doel bombarderen stad Pilsen (Tsjechië)
- Vertrokken op 13 mei 1943 om 21.30 uur vanaf RAF Basis Syerston bij Newark, Nottinghamshire
- Neergeschoten om 23.42 uur door Hauptmann Herbert Lutje (8/NJG 1)
Alle zeven bemanningsleden kwamen om het leven en zijn begraven op de R.K. Begraafplaats te Rossum.
- Sergeant Howell, Francis James, piloot, RAF, 1384397 – 22 jaar
- Flight Sergeant Hill, William Bill Hiram, navigator, RCAF, R/115769 – 22 jaar
- Sergeant Beachem, Ernest George Ronald, bommenwerper, RAF, 1338277 – 20 jaar
- Sergeant Littlefair, Robert William, marconist, RAF, 1294785 – 21 jaar
- Sergeant Dunmore, Leslie Allan, boordschutter, RAF, 1320264 – 19 jaar
- Warrant Officer Class-II Mitchell, Douglas Seldon, boordschutter, RCAF, R/88029 – 21 jaar
- Sergeant Grey, Duncan, boordwerktuigbouwkundige, RAF, 1244614 – 22 jaar
Oorlogsmonument Rossum
Op de R.K. begraafplaats zijn de oorlogsgraven van de bemanning van het in Rossum verongelukte vliegtuig en de bemanning van het in Volthe verongelukte vliegtuig.
En van de twee burgerslachtoffers:
Lansink, Gerard Joseph Johan † 17-04-1945 te Berghuizen, Losser – 20 jaar
Gerard, geboren op erve Hilbert, is in Noord Berghuizen omgekomen bij het opruimen van munitie.
Vos, Johannes Franciscus Josephus – verzet † 22-01-1944 te Natzweiler-Struthof, Frankrijk – 41 jaar / in herinnering
Jan was caféhouder, manufacturier, koster en verzetslid. Hij woonde met zijn vrouw en zes kinderen tegenover de kerk. Hij was actief bij de hulp aan Franse krijgsgevangenen. Die kregen van het Franse Roode Kruis pakketten waarin een routekaartje verstopt zat. Hierop stond de route aan gegeven naar Rossum, naar Jan Vos van de winkel en naar Bossink van de melkfabriek. Jan Vos hielp hen aan kleding, zodat ze er als gewone burgers uitzagen. Daarna werden ze door anderen opgehaald en verder geholpen. In december 1942 werd hij ’s nachts van zijn bed gelicht en via gevangenissen in Oldenzaal, Arnhem, kamp Vught en Amersfoort overgebracht naar het concentratiekamp Natzweiler-Struthof in de Vogezen. Dit was een ‘Nacht en Nebelkamp’, waar mensen spoorloos moesten verdwijnen en één van de ergste concentratiekampen. Hij werd postuum onderscheiden met de hoogste Franse ridderorde: ‘Het Legioen van Eer’.
Kerk in Rossum
In 1939 werd begonnen met de bouw van de nieuwe kerk. Ondanks de oorlog en twee strenge winters verliep de bouw voorspoedig. Op 15 december 1940 viel er een bom bij de nieuwe kerk, de leien op het dak lagen schots en scheef. Gelukkig zaten de nieuwe ramen er nog niet in. In april 1941 werd de nieuwe kerk in gebruik genomen. Jan Vos bouwde tegelijkertijd een nieuw winkelwoonhuis annex café tegenover de hoofdingang van de kerk. Nadat een Duitser in zijn café opvallend nadrukkelijk informeerde wat er met de oude kerk ging gebeuren, werd de oude kerk binnen één dag afgebroken.
In maart 1945 werden er in de parochie Rossum circa 250 kinderen uit het westen opgevangen. Samen met de opvang van evacués uit Hengelo, onderduikers en spoorweglui waren er zo’n 400 parochianen bijgekomen. Hierop werd zelfs besloten om op Paaszondag een derde mis te houden.
Bewaarschool in Rossum
Veel gebouwen werden tijdens de oorlog gevorderd door de Duitsers, waaronder de scholen. Er werd dan les gegeven in het café of in een werkplaats. Onder schooltijd werd er vaak geoefend in het dekking zoeken. Op commando moesten de kinderen dan onder de banken kruipen en zich plat tegen de vloer drukken. Ook legden de Duitsers beslag op de oude pastorie, het K.A.J.V. huis (waar ook zusters uit het Duitse klooster van Oldenzaal zaten) en het A.B.T.B. gebouw. In de oude pastorie was ook het distributiekantoor ondergebracht. Hier woonde toen Ir. Jan Cleyndert, rayoncommandant van de ondergrondse. Aan het eind van de oorlog was dokter Dierick hier ondergedoken. De meeste gebouwen zijn nu verdwenen.
Herdenkingsbord Volthe Loosteresweg
- Op 13 juni 1943 is hier na een luchtgevecht neergestort een bommenwerper van de Royal (Canadian) Air Force. 51e Squadron RAF
- Locatie: Neergestort te Volthe – Loosteresweg
- Type: Halifax Mk II – DT568 MH-F
- Doel: bombarderen stad Bochum (Duitsland)
- Vertrokken op 12 juni 1943 om 23.34 uur vanaf RAF Basis Snaith, Yorkshire
- Neergeschoten op 13 juni 1943 om 02.03 uur door Lt. Hans-Heinz Augenstein (7/NJG 1)
Van de zeven bemanningsleden kwamen er zes om het leven. Drie van hen zijn er nog met hun parachute uitgesprongen. Stevens overleefde dit niet, Trott werd zwaargewond meegenomen en overleed in het ziekenhuis te Gronau. De Nieuw Zeelander Chambers heeft de crash wel overleefd.
Vijf bemanningsleden zijn begraven op de R.K. Begraafplaats te Rossum. Trott is begraven op het Reichswald Forest Cemetery te Kleef (Duitsland)
- Flying Officer Midgley, Ellis Ronald, piloot, RAF, 127005 – 32 jaar
- Sergeant Roberts, Arnold, boordschutter, RAF, 2213691 – 19 jaar
- Sergeant Stevens, Arthur William, marconist/boordschutter, RAF, 1294635 – 21 jaar
- Sergeant Hutchins, Melvin Lawrence, boordschutter, RCAF, R/144839 – 20 jaar
- Sergeant Wood, Samuel, boordwerktuigkundige, RAF, 578238 – 19 jaar
- Flying Officer Trott, Arthur, navigator, RAF, 129360 – 21 jaar
- Sergeant Chambers, Charles, piloot, RNZAF, NZ/416312, geboren 1918 – overleden 2003
Bommen in Volthe
In maart 1945 vielen er meerdere bommen bij de familie Roesthuis en op het land van Sanderink. Het huis van de familie Roesthuis raakte hierbij zwaar beschadigd. Gelukkig deden zich geen persoonlijke ongelukken voor.
Russen op het Everloo en het verzet
Hendrik Racer Palthe was in die tijd zeer actief betrokken bij het plaatselijk verzet. Dat bestond uit in het helpen van gevluchte krijgsgevangenen en het onderdak bieden aan onderduikers en verzetsmensen. Zo was begin februari 1945 bij Racer Palthe korte tijd kapitein Albert Ferdinand Lancker met zijn vriendin Ria Hermans ondergedoken. In het najaar van 1944 kwamen er vier Russische jongens bij op het Everloo, mogelijk gevluchte krijgsgevangenen uit het Marthalager. In het bos werd voor hen een hut gebouwd, ingekapseld in takkenbossen en voorzien van een klein kacheltje. In april 1945 en sloten ze zich aan bij de plaatselijke Binnenlandse Strijdkrachten.
Op de foto deze eenheid van de B.S. samen met de vier Russen. De schuilplaats van de B.S. was een grindkuil in het Rooderveld in de buurt van Maatboers Hein. Hij was 2 x 5 meter en afgedekt met planken, zand en struiken. Hier werd eerder ook tijdens razzia’s dankbaar gebruik van gemaakt. De meeste leden waren afkomstig uit de regio Rossum-Volthe. Enkelen zijn afkomstig uit De Lutte, Oldenzaal, Almelo en Rotterdam. Ir. Jan Cleyndert, hij woonde met zijn gezin in de oude pastorie, had de leiding. Hij had onder andere contacten met Denekamp en met de familie Wortelboer. Ook onderduikers van het Everloo waren bij de B.S. betrokken. Na de bevrijding van Twente, werden ze ingezet om gevangenen genomen Duitse soldaten te bewaken en patrouilles te lopen. Begin mei 1945 werd de groep ontbonden. De Russen vertrokken weer naar Rusland, men heeft nooit meer iets van hen vernomen.
Verdere crashes vliegtuigen
- Geallieerde Republic P-47 weg Oldenzaal-Hengelo, rand Deurningen, piloot overleefde (19-5-1943)
- Duitse Focke Wulf Fw-190 Weerseloseweg Oldenzaal de Essen – piloot Treptau gesneuveld (4-1-1945)
- Duitse Focke Wulf Fw-190 Kooikerweg Deurningen, piloot Franke gesneuveld (14-1-1945)
- Duitse Messerschmitt Bf 110 in Weerselo, noodlanding (20/21-1-1943)